Τελικά πεινάμε βιολογικά ή ... συναισθηματικά;

Έχετε αναρωτηθεί ποτέ τους λόγους για τους οποίους καταφεύγετε στο φαγητό, συχνά με παρορμητικό και ανεξέλεγκτο τρόπο; Τρώτε για να παρέχετε τροφή στον εαυτό σας και να χορτάσετε ή για να «ταϊσετε» τα συναισθήματά σας; Είναι πράγματι η πείνα που σας οδηγεί στην υπέρμετρη κατανάλωση θερμίδων ή κάποια άλλη «ανικανοποίητη» πλευρά του εαυτού σας που δεν έχετε εξερευνήσει ακόμη επακριβώς.Πολλοί άνθρωποι δυσκολεύονται να δώσουν απάντηση σε αυτό το ερώτημα ή αρνούνται τη διαφοροποίηση που υφίσταται μεταξύ των δύο αυτών καταστάσεων.

«Εγώ τρώω όταν πεινάω», ισχυρίζεται κανείς, ή «η πείνα μου είναι πραγματική»! Είναι γεγονός ότι δύσκολα διακρίνει κανείς τη διαφορά και, ακόμη δυσκολότερα, παραδέχεται ότι οι λόγοι που δεν οργανώνει καλύτερα και δεν βελτιώνει τη διατροφική του συμπεριφορά είναι καθαρά ψυχολογικοί.

Συναισθηματική πείνα
Η συναισθηματική πείνα αναφέρεται στην κατάσταση εκείνη κατά την οποία η τροφή λαμβάνεται για την κάλυψη συναισθηματικών αναγκών που δεν καλύπτονται με άλλους τρόπους.

Μια συγκεκριμένη συναισθηματική ανάγκη, π.χ. η μοναξιά, η βαρεμάρα, η ντροπή, η θλίψη προκαλούν την αναζήτηση και λήψη τροφής και όχι το πραγματικό αίσθημα της πείνας. Μόλις δεν νιώθει κανείς καλά, αναζητά άμεσα το φαγητό!

Παράλληλα, σε αυτές τις περιπτώσεις επικρατεί η πεποίθηση ότι το φαγητό αποτελεί μια μεγάλη απόλαυση και ότι τίποτα δεν συγκρίνεται με αυτό, κανείς δεν μπορεί να το αποχωριστεί εύκολα. Το άτομο που καταφεύγει στο φαγητό για συναισθηματικούς λόγους ανυπομονεί να έρθει η στιγμή που θα βρεθεί μόνο του για να φάει. Τότε, νιώθει πραγματικά ο «εαυτός» του και απολαμβάνει αυτό που τον κάνει πάντοτε να νιώθει καλύτερα και ευχάριστα, δηλαδή το φαγητό! 

Τα αποτελέσματα της τακτικής αυτής είναι, βέβαια, σημαντικά! Η υπέρμετρη κατανάλωση θερμίδων, ιδιαίτερα όταν κανείς δεν πεινά  και επομένως δεν τις χρειάζεται, οδηγεί καταρχήν σε αίσθημα προσωπικής δυσαρέσκειας.

Δεν είναι ευχάριστο να νιώθει κανείς ότι δεν ελέγχει τον εαυτό του και ότι ουσιαστικά εξαρτάται από κάτι άλλο, πιο δυνατό από αυτόν, το φαγητό, για τη βελτίωση της διάθεσής του! Κατά δεύτερον, η κακή συνήθεια της συναισθηματικής πείνας αποφέρει συχνά παραπανίσια κιλά και πιθανώς μια επιδεινούμενη παχυσαρκία.

Οι κίνδυνοι για την υγεία είναι σημαντικοί, ειδικά από τις επιπτώσεις της παχυσαρκίας αλλά και από τη συχνή κατανάλωση τροφών χαμηλής θρεπτικής αξίας. 

Διάκριση
Είναι γεγονός όμως ότι η συναισθηματική και η βιολογική πείνα δύσκολα διακρίνονται. Χρειάζεται προσπάθεια και διαρκής εκπαίδευση για τον εντοπισμό των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους. Παρ’ όλα αυτά, αξίζει η προσπάθεια.

Όταν νιώσετε το αίσθημα της «πείνας» να σας πλησιάζει και πάλι απροειδοποίητα και απειλητικά, προσπαθήστε να συνειδητοποιήσετε τι ακριβώς νιώθετε εκείνη τη στιγμή: πεινάτε πραγματικά ή κάποιο δυσάρεστο συναίσθημα σας βασανίζει; Μπορεί απλά να βαριέστε εκείνη τη στιγμή και να μην γνωρίζετε πώς να γεμίσετε το χρόνο σας ή πώς να νιώσετε πιο «γεμάτοι». Προσπαθώντας με αυτό τον τρόπο μπορείτε σταδιακά να ελέγξετε περισσότερο τον εαυτό σας και να αποφύγετε αν μη τι άλλο μια άσκοπη κατανάλωση θερμίδων ή και ένα βουλημικό επεισόδιο!

Η διάκριση μεταξύ συναισθηματικής και βιολογικής πείνας είναι απαραίτητη καθώς αυτή αποτελεί πολλές φορές την ειδοποιό διαφορά προκειμένου να μπορέσει κανείς να διατηρήσει μια δίαιτα, να χάσει τα επιθυμητά κιλά, να διατηρήσει την απώλεια βάρους κοκ. Αν κάποιος μπορέσει να εστιάσει στον έλεγχο του εαυτού του, στα κίνητρα και τις επιθυμίες του, στα ψυχολογικά κενά που του καλύπτει το φαγητό, τότε θα μπορέσει να συνειδητοποιήσει το ρόλο που παίζει το φαγητό στη ζωή του και, με αυτό τον τρόπο, να πειθαρχήσει καλύτερα και να ακολουθήσει ένα πρόγραμμα διατροφής.

Όταν το φαγητό καλύπτει βασικές συναισθηματικές ανάγκες, όταν αποτελεί ένα «μέσο» για να γίνεται η ζωή πιο ευχάριστη ή ίσως και πιο ανεκτή, δεν σταματά και δεν ελέγχεται έτσι απλά, μόνο με μια δίαιτα.

Πρέπει πρώτα να συνειδητοποιηθούν οι συναισθηματικές ανάγκες και να ελεγχθούν προκειμένου το άτομο να πειθαρχήσει και διατροφικά. Η εκλογίκευση και η πληροφόρηση δεν αρκούν καθώς το συναίσθημα είναι πιο ισχυρό από τη λογική και το άτομο θα καταφύγει και πάλι στο φαγητό όταν νιώσει άσχημα και επιδιώξει να καταπραϋνει τα δυσάρεστα συναισθήματά του.

Όταν πάντα έτρωγε ένα γλυκό για να αποφύγει τη θλίψη του, όταν πάντα εξευμένιζε το θυμό του με ένα πλούσιο γεύμα, πώς να «εξαλείψει» έτσι απλά αυτά τα δύσκολα συναισθήματα…